De hoofdstad zelf is niet de enige stad die plekken met een turbulente geschiedenis verbergt – zoals het voormalige afluisterstation van de NSA of een in onbruik geraakte spooktrein. Er zijn ook talloze plaatsen in Berlijn met een belangrijk, soms duister verleden. Hieronder vallen een aantal verloren plekken, zoals verlaten sanatoria en voormalige tuberculoseklinieken, waarvan het huidige verval je kippenvel bezorgt. Hoewel veel van deze historische plaatsen om veiligheidsredenen niet meer toegankelijk zijn, zijn er ook enkele juweeltjes die bewaard zijn gebleven en zijn omgebouwd tot musea om bezoekers inzicht te geven in de achterliggende geschiedenis. Een daarvan is de Russische kolonie Alexandrowka in het noorden van Potsdam. Het dateert uit 1826/1827 en werd gebouwd na de coalitieoorlogen tegen Napoleon. Vandaag de dag staat het op de Werelderfgoedlijst van UNESCO – een indrukwekkende bestemming voor een dagtrip vanuit Berlijn.
De geschiedenis van Alexandrovka
De kleine, idyllische kolonie Alexandrovka werd genoemd ter ere van tsaar Alexander I, die werd beschouwd als een vriend en bondgenoot van Pruisen. Het werd gesticht om een thuis te bieden aan de leden van een koor van zangers die aan het Pruisische hof dienden. Dit koor bestond uit 62 Russische soldaten die gevangen waren genomen in de coalitieoorlogen tegen Napoleon en vervolgens in Pruisen waren gebleven. De bouw van Alexandrovka in 1826/1827 was een zichtbaar teken van de vriendschappelijke relatie tussen Pruisen en Rusland.
De 14 pittoreske huizen zijn ontworpen in de stijl van Russische blokhutten – technisch gezien zijn het echter vakwerkhuizen met houten gevels, die de indruk moesten wekken van echte houten gebouwen. De ontwerpen voor het project werden gemaakt door de Italiaans-Russische architect Carlo Rossi, die ook een soortgelijk Russisch dorp in Pavlovsk bij Sint-Petersburg ontwierp. De basisvorm van de kolonie doet denken aan een hippodroom met een Andreaskruis erin; het huis van de sergeant staat op het kruispunt van deze assen. Elk huis heeft traditioneel zijn eigen tuin waar fruit en groenten worden gekweekt. In de kolonie staat ook de Alexander Nevsky Gedachteniskerk, de oudste Russisch-orthodoxe kerk in Duitsland, gebouwd tussen 1826 en 1829. Hoewel de Grieks-orthodoxe Sint-Nicolaaskerk in Leipzig als ouder wordt beschouwd wat betreft de parochiegeschiedenis, werd het huidige kerkgebouw later gebouwd – waardoor de Alexander Nevskykerk architectonisch gezien de oudste is.
Het Alexandrovka Museum
Als je vanuit Berlijn reist, kun je de Russische kolonie Alexandrovka bereiken na een rit van 40-50 minuten via de A115 richting Potsdam of door de RE1 richting Brandenburg Hbf te nemen – in slechts 20-30 minuten ben je bij Potsdam Hauptbahnhof. Vanaf daar neem je de 603 bus in de richting van Krampnitz naar de halte “Puschkinallee”; vanaf daar is het slechts 10 minuten lopen naar de kolonie. Daar aangekomen is het de moeite waard om een wandeling te maken langs de historische houten huizen en een bezoek te brengen aan huis nr. 2, het Alexandrowka Museum. Tentoonstellingen over de geschiedenis van de kolonie worden tentoongesteld in zes kamers in biedermeierstijl. Het buitengedeelte omvat een tuin van 2.000 m² waarin honderden oude fruitvariëteiten zijn herplant.
Bezoekers roemen de speciale sfeer en de afzondering van de plek – Alexandrowka is vooral idyllisch wanneer de fruitbomen in volle bloei staan. De laatste afstammeling van de zangers, een lid van de familie Sjisjkoff, stierf in 2008 in zijn huis in het dorp. Alexandrovka behoorde tot de Pruisische kroon tot ongeveer 1945, toen het deel ging uitmaken van de DDR. Na de hereniging van Duitsland in 1990 werden de meeste huizen privé-eigendom, maar als beschermde architectonische monumenten mogen ze op geen enkele manier worden veranderd. Veel gebouwen zijn sindsdien uitgebreid gerestaureerd en zorgvuldig bewaard. Alexandrowka staat sinds 1999 op de Werelderfgoedlijst van UNESCO: “Paleizen en Parken van Potsdam en Berlijn”.